Waarom het sterftecijfer van coronavirus mogelijk lager is dan we denken
Understatements, overstatements, complottheorieën en misinformatie; in een tijd waarin de nieuwscyclus wordt gedomineerd door maar één onderwerp is zwemmen in de data en meningen een verwarrende zoektocht geworden. Alle invalshoeken van “Het is een overdreven griep” tot “ Het is een pandemie die de geschiedenisboeken ingaat” wisselen elkaar snel af. Golven aan anekdotes van plaatselijke humanitaire rampen breken op rotsen van koele statistiek, en niemand weet zeker waar we zijn en wat we kunnen verwachten. Toch valt er in deze woelige zee wel wat te zeggen over één van de meest prominente vragen die bij veel mensen speelt: “Hoe hoog is het werkelijke sterftecijfer van dit coronavirus?”
Oorspronkelijke schattingen uit China gaven een sterftecijfer van 2% tot 3%[1] (ter vergelijking: de griep wordt geschat op 0.1%). Dat betekent dat van alle bevestigde gevallen 2 tot 3% verwacht wordt te sterven, waarbij ouderen en mensen met onderliggende medische aandoeningen een grotere kans hebben op complicaties. In de statistieken uit China ziet dat er zo uit:
De meeste statistieken om tot een sterftecijfer zijn echter misleidend om de volgende reden: we weten niet hoeveel mensen werkelijk geïnfecteerd zijn of ooit zijn geweest. Simpelweg het aantal bekende besmettingen afwegen tegen het aantal sterfgevallen geeft daarom een verkeerd beeld. Algemeen wordt aangenomen dat 80% milde klachten ervaart[3] en een deel zelfs helemaal niks merkt van het virus maar het wel verspreidt[4], mede door de lange incubatietijd. Als hypothetisch gezien 10 keer zo veel mensen rondlopen met het virus maar weinig klachten ondervinden en zich niet laten testen (want tekort aan testen) worden zij niet meegeteld in de statistieken. Dit betekent in theorie dat het gemiddelde sterftecijfer van het huidige door de World Health Organization (WHO) geschatte 3.6% uit kan komen op 0.36%, of minder. Op 12 maart schatten de autoriteiten in het Verenigd Koninkrijk al dat het werkelijke aantal infecties misschien 10 of 20 keer hoger lag dan op dat moment bekend was[5]. Ook in Nederland werd het werkelijke aantal infecties al op 15 maart vele malen hoger ingeschat met behulp van wiskundige berekeningen, van de toen bekende 1000 naar 6000[6]. Dit is logisch als je weet hoe de praktijk gaat. Je wordt ziek, hebt een beetje keelpijn, koorts en belt (misschien) de huisarts. Die vertelt je óf dat je op basis van symptomen waarschijnlijk coronavirus hebt en/of simpelweg dat je thuis moet uitzieken. De tests worden nooit gedaan want die zijn er te weinig. De ziekte gaat ongemerkt voorbij en komt niet terecht in de statistieken. Daarmee blijven de werkelijke cijfers in het ongewisse. Vergroot dit probleem tot wereldschaal en je begrijpt dat duidelijkheid lastig is.
Toch is er hoop voor de cijferfetisjisten onder ons. In wat bijna een gecontroleerde case study genoemd kan worden is het cruiseschip de Diamond Princess met haar onfortuinlijke passagiers een bron van informatie. Het schip werd op 4 februari aan de kust van Japan in quarantaine gesteld nadat 10 van de ongeveer 2600 passagiers positief werden getest met het coronavirus. Bij het schrijven van dit artikel (31 maart) zijn van de uiteindelijk 712 positief geteste mensen 10 mensen aan het virus gestorven. Dat is een sterftecijfer van 1.40%. Bedenk hierbij bovendien dat er disproportioneel veel ouderen – een risicogroep – op een cruiseschip reizen en je ziet dat je in een gecontroleerde omgeving met voldoende zorg bij lange na niet op de 3.6% uitkomt. Eenzelfde trend valt ook op te merken in landen die mede door de SARS uitbraak in 2003 al beter voorbereid waren op de dreiging van het nieuwe coronavirus. Neem Zuid-Korea (1.65%) en Singapore (0.3%)[7], beide landen met buitengewoon rigoureuze test- en isolatievermogens. Het is hier waar de cijfers het meest accuraat zijn, waar we op dit moment de meest realistische gegevens kunnen lezen.
Laat dat een voorzichtig hoopvolle gedachte zijn voor de landen die niet voorbereid waren op dit virus: wanneer de sociale maatregelen gaan werken en de situatie behandelbaar wordt, kijken we mogelijk tegen een lager sterftecijfer aan dan we in eerste instantie dachten.
[1] https://www.worldometers.info/coronavirus/coronavirus-death-rate/
[2] https://www.worldometers.info/coronavirus/coronavirus-age-sex-demographics/
[3] https://www.businessinsider.nl/coronavirus-80-percent-cases-are-mild-2020-2?international=true&r=US
[4] https://science.sciencemag.org/content/early/2020/03/24/science.abb3221 “We estimate 86% of all infections were undocumented (95% CI: [82%–90%]) prior to 23 January 2020 travel restrictions.”
[5] https://www.businessinsider.com/coronavirus-uk-estimates-up-to-10000-british-people-already-infected-2020-3?international=true&r=US&IR=T
[6] https://www.rtlnieuws.nl/nieuws/nederland/artikel/5056941/ggd-chef-al-6000-mensen-besmet-met-coronaviurs
[7] https://www.worldometers.info/coronavirus/
