Het Oostenrijkse leger plaatste in oktober onderstaande video. Hierin is duidelijk te zien wat er zou gebeuren als er een totale black-out ontstaat. Het lijkt misschien op een filmscenario, daardoor roept deze video voor sommige mensen misschien een aantal vragen op. Het lijkt alsof ze dit informatieve filmpje niet zonder aanleiding plaatsen. Oostenrijks minister van defensie Klaudia Tanner stelt namelijk dat het niet een kwestie is óf er een grote black-out komt, maar een kwestie van wanneer.
Sterker nog op 8 januari 2020 waren we al heel dichtbij. Een relatief klein schakelstation in Ernestinovo, Kroatië begeeft het. Er wordt een grotere hoeveelheid stroom over het netwerk geleid dan het netwerk aan kan. Het beveiligingssysteem treedt in werking en schakelt het station uit. Met als gevolg dat er binnen een paar tienden van een seconden veertien stroomgeleiders in meerdere landen het ook begeven. Dit was mogelijk omdat het gehele stroomnetwerk van Europa met elkaar verbonden is. Een groter fiasco kan worden voorkomen door het snelle handelen van de Europese netbeheerders. Mocht het langer hebben geduurd was de kans groot dat heel Europa zonder stroom was komen te staan. De oplossing is dan niet een simpele druk op de knop. Maar in dit geval zou het hele Europese stroomnetwerk opnieuw opgestart moeten worden.
Zijn wij als land voorbereid wanneer dit daadwerkelijk gaat gebeuren? Op dit moment neemt in Nederland niemand de verantwoordelijkheid voor de betrouwbaarheid van ons elektriciteitsnetwerk, zegt Martien Visser, lector aan de Hanze University te Groningen. Hij is onder andere gespecialiseerd in de betrouwbaarheid van elektriciteitsnetwerken. “Dat er niemand verantwoordelijk is komt omdat we de energiemarkt geliberaliseerd hebben en daarmee de overheid op afstand hebben gezet”. Het lijkt dus alsof grote bedrijven zoals Gasunie en TenneT nu de verantwoordelijkheid hebben. Maar ook dat is niet zo, die houden zich alleen bezig met de logistieke werkzaamheden. “Ze mogen zich niet bemoeien met de moleculen en elektronen. En laat daar de betrouwbaarheid van de energielevering nu net van afhangen.” aldus Visser. Wel concludeert TenneT in het rapport: “Monitoring Leveringszekerheid 2020” dat we op de middellange termijn (2025-2030) afhankelijker zullen worden van het buitenland. “Het is dan ook van blijvend belang dat overheden binnen de Noordwest Europese regio met elkaar deze beleidsvoornemens bespreken en de consequenties daarvan voor leveringszekerheid in de regio (laten) analyseren.” is een advies uit het rapport. Daarom zouden we ontwikkelingen in onze buurlanden nauwlettend in de gaten moeten houden.
Ook stelt Visser dat de minister van Economische Zaken en Klimaat (EZK) de verantwoordelijkheid op zich moet nemen. Ook PVV-kamerlid Alexander Klops stelde vorige week Kamervragen aan staatssecretaris van EZK; Yeşilgöz-Zegerius over de dreiging van grootschalige stroomuitval. Waarbij hij ook onder andere de betrouwbaarheid van de windturbines en zonneparken ter kwestie stelt. Volgens hem is het sluiten van kolencentrales een gevaar voor de beschikbaarheid van elektriciteit. Omdat zonne- en windenergie lang niet altijd genoeg elektriciteit opwekken. Ook Visser zegt dat dit zorgt voor een onbetrouwbaarheid in het netwerk. Toch ziet hij de oplossing anders, hij denkt dat we moeten kijken naar kleine maatregelen zodat we tekorten van energie kunnen voorkomen. Bijvoorbeeld om energiecentrales stand-by te laten staan zodat ze in kunnen vallen voor de mogelijk uitgevallen stroombronnen.
Volgens Visser is een black-out van langer dan een aantal uren onwaarschijnlijk. Wat voor veel mensen een geruststellende gedachte moet zijn. Want een paar uur zonder stroom is ondanks dat wij dat niet gewend zijn wel te overzien. Je eten bederft niet, en waarschijnlijk komt onze maatschappij die paar uur wel goed door. Een scenario zoals geschetst in de video van het Oostenrijkse leger zou een stuk meer impact hebben op onze samenleving. Gijs de Kruijff, het hoofd van het Nationaal Crisiscentrum zegt tegen de NOS dat als er een grootschalige stroomuitval komt we “een beroep moeten doen op de zelfredzame samenleving”. Een vraag die dan over blijft is of onze samenleving op dat moment stabiel genoeg is om erger te voorkomen.
“Als je een stroomstoring van grote omvang hebt, gaan er ongetwijfeld heel veel dingen mis”
Menno van Duin
Op het moment dat er een langere black-out plaatsvindt zouden er namelijk veel factoren zijn die voor escalatie kunnen zorgen. Waaronder de onzekerheid over levensmiddelen, wanneer raakt het op? Dit buiten het feit dat routines wegvallen, veel werk kan niet doorgaan. Hoe lang kunnen overheidsinstanties, nooddiensten, infrastructuur en ook ziekenhuizen voorzien kunnen worden van noodstroom? “Als je een stroomstoring van grote omvang hebt, gaan er ongetwijfeld heel veel dingen mis. Het is een illusie dat we ons daarop kunnen voorbereiden. De werkelijkheid houdt zich nu eenmaal slecht aan de plannen.” Zegt Menno van Duin, lector crisisbeheersing van het Instituut Fysieke Veiligheid tegen de NOS.
De conclusies van van Duin en de Kruijff lijken dus iets minder geruststellend dan de conclusie van Visser. Of er een grootschalige black-out komt is eigenlijk zo goed zeker. Echter is de heftigheid van de black-out en de gevolgen daarvan onder experts nog een discussiepunt.
Interessant artikel Krijn, goed om over na te denken!