Voor het tweede jaar op rij heeft het kabinet tot een algeheel landelijk vuurwerkverbod besloten. Er gold een verbod op het afsteken, bezitten en vervoeren van vuurwerk in het hele land. Op 12 oktober 2021, nog voor de instelling van het landelijk vuurwerkverbod, werd er in gemeente Amersfoort gestemd over de mogelijkheid van een plaatselijk verbod. Met 20 stemmen voor en 16 tegen werd de motie van GroenLinks en Lijst Sanders aangenomen. We werpen een blik op de toekomst: ziet gemeente Amersfoort toekomst in een (plaatselijk) vuurwerkverbod? Voor- en tegenstanders binnen de gemeente spreken zich uit.
Patrick, volledige naam bekend bij de redactie, is bewoner van gemeente Amersfoort en tegen een vuurwerkverbod. Zelf is Patrick nu 5 jaar betrokken bij het bouwen van vuurwerkshows. “Een aantal jaar geleden werden wij uitgenodigd om in China Nederland te vertegenwoordigen.” Ook in Nederland heeft Patrick een aantal grote projecten gedaan. Zo bouwde hij mee aan demonstratie shows. Deze zijn bedoeld om vuurwerkimporteurs te laten zien welke producten er verkocht worden. Daarbij gaat het om vuurwerk dat voor de doorsnee consument niet te verkrijgen is. Hij heeft ook meegewerkt aan grote vuurwerkshows voor consumenten. Zo ook onderstaande show heeft hij aan meegewerkt.
“Ik denk niet dat het vuurwerkverbod helpt om de zorg te ontlasten, want mensen gaan toch wel op zoek naar alternatieven” zegt Patrick. Bijvoorbeeld het gevaar dat mensen met zwaarder nog wel te verkrijgen illegaal vuurwerk aan de haal gaan. Het is naïef om te denken dat mensen daar dan wel goed mee om gaan vindt Patrick. “Bovendien is het meest gevaarlijk vuurwerk eigenlijk al van de markt gehaald.” Hierbij noemt hij de zogenoemde ‘single shots’ en babypijltjes. Vroeger kon je die nog wel kopen. Nu kan je voornamelijk alleen maar ‘cakes’ kopen. Dat zijn de kant-en-klare pakketten die je alleen maar neer hoeft te zetten en aan moet steken. De keurmerken binnen de EU zijn al heel streng. “Het vuurwerk is heel erg veilig, maar sommige mensen doen er gewoon hele domme dingen mee. En dat ga je niet voorkomen met een verbod.” Patrick twijfelt ook aan de handhaafbaarheid van een verbod. “Vorig jaar heb ik ook gewoon vuurwerk afgestoken zoals normaal, er was niks aan de hand. En dit jaar was het weer alsof er geen verbod was”.
Iemand die daar heel anders over denkt is Ed Palmboom, woordvoerder van Milieudefensie. “Wij als Milieudefensie Amersfoort zijn enorm blij met het landelijke vuurwerkverbod.” Het zwerfafval dat vuurwerk veroorzaakt ziet Ed Palmboom als één van de grootste boosdoeners. “Het hele jaar door organiseren wij als Milieudefensie lokale opruimacties in Amersfoort, rond de jaarwisseling zien wij enorm veel zwerfafval als gevolg van vuurwerk. Dat zwerfafval alleen is al enorm schadelijk voor het milieu, bij vuurwerk zitten er ook nog allerlei chemische stoffen tussen.” Verder zijn er nog meer vervelende bijkomstigheden. “Wat betreft de uitstoot van fijnstof en andere gassen is vuurwerk natuurlijk enorm belastend.”
Palmboom geeft aan dat dit geldt voor mens en dier. “Fijnstof is schadelijk voor je longen en de zwavel die vrijkomt bij siervuurwerk kan zorgen voor zure regen, daar lijdt het milieu enorm onder.” Ed geeft aan dat Milieudefensie niet echt een dierenorganisatie is, ‘maar het is zeker wel iets wat meespeelt’. “Denk aan huisdieren die veel last kunnen hebben van vuurwerk, maar ook vogels en het middelgrote wild dat wij hier veel hebben is niet blij met lichtflitsen en harde knallen.” Wel twijfelt Ed of de gemeente in staat zal zijn om dat plaatselijke verbod te handhaven. “We zien nu met het landelijke verbod dat handhaving enorm lastig blijkt. Ik denk dat een plaatselijk verbod nog lastiger te handhaven zal zijn.” Als mogelijke oplossing haalt hij meldpunten aan. Een goeie communicatie tussen burger en de autoriteiten zou daarin erg belangrijk kunnen zijn.
Johan Zijlstra is kandidaat gemeenteraadslid voor Amersfoort voor Vrijheid en zelf niet de grootste voorstander van vuurwerk. Harde knallen laten zijn hond helemaal bevriezen van angst. Maar toch ziet hij een algemeen vuurwerkverbod niet als oplossing. Hij vertelt dat de bevolking steeds geïrriteerder raakt, waardoor verbieden als een oplossing wordt gezien. Zijlstra meent dat dit geen oplossing is waar het gaat om overlast. Al maanden voor de jaarwisseling vuurwerk wordt afgestoken. Door vuurwerk te verbieden, kopen meer mensen illegaal vuurwerk. En dat zorgt voor hardere knallen.
Het probleem ligt volgens hem niet bij die ene dag in het jaar dat we legaal vuurwerk mogen afsteken. Het is al lange tijd illegaal om vuurwerk af te steken vóór 31 december. Dit weerhoudt sommige mensen er niet van om toch op andere dagen vuurwerk af te steken en illegaal vuurwerk te kopen. “De wet biedt al alle mogelijkheden om hier tegenop te treden, maar het gebrek aan handhaving is het echte probleem.” Die ene dag in het jaar dat legaal vuurwerk wel afgestoken mag worden ook nog eens verbieden heeft geen zin, aldus Zijlstra.
Op de website van de Rijksoverheid staat dat het landelijk vuurwerkverbod er is om ‘extra belasting van de zorg (…) zoveel mogelijk te voorkomen’. Zijlstra wijst erop dat vuurwerk qua belasting van de zorg minder significant is dan andere oorzaken. Overmatig alcoholgebruik bijvoorbeeld. “Daarom voelt deze maatregel een beetje als symboolpolitiek.” Ook vindt Zijlstra het schrijnend dat de overheid een feest en traditie bemoeilijkt voor de inwoners. “In hoeverre willen we een overheid die bepaalt wat we mogen doen, ik denk dat we liever een overheid willen die faciliteert wat de burgers nodig hebben en willen.”
Binnen gemeente Amersfoort bestaan er verschillende meningen over het nut en belang van een vuurwerkverbod. Handhaven van een landelijk dan wel plaatselijk verbod lijkt lastig te zijn. Een meldpunt en goede communicatie tussen burger en overheid zijn mogelijke oplossingen. De meningen verschillen erover of een tijdelijk verbod wel echt doeltreffend is in het ontlasten van de zorg rond de jaarwisseling. Een verbod zal geen einde maken aan vuurwerkoverlast over de rest van het jaar genomen. Misschien zal het er juist toe leiden dat meer mensen illegaal vuurwerk kopen. Er zijn ook verschillende redenen om wel te pleiten voor een verbod. Dieren en sommige burgers hebben veel last van de knallen en lichtflitsen, fijnstof is erg schadelijk en afsteken leidt tot veel zwerfvuil. Wat de juiste aanpak is, blijft daarom een moeilijk te beantwoorden vraag.
