Al voor zijn gang naar de basisschool was het duidelijk. Niels Otterman (25 jaar) zou het lastig krijgen op school. Het probleem: Niels kon verbaal noch non-verbaal in contact komen met andere mensen. Zijn ouders wisten al vanaf Niels’ geboorte dat hij afweek. De witte jassen waren resoluut. Niels kampt met klassiek autisme: een informatieverwerkingsstoornis. Hoe moest het nu verder?
Maatschappelijke participatie stond in de kinderschoenen, althans binnen de beschermde sferen van het speciaal onderwijs. In deze tijd ontdekte Niels zijn talent. Hij bleek een excellent tekenaar. Hij maande de klas onbedoeld tot stilte wanneer hij een tekening toonde. Complimenten nam hij voor kennisgeving aan. Indalen deed het niet, dit was namelijk de normaalste zaak van de wereld voor hem. Hij wist al op heel jong leeftijd precies wat hij kon en wat niet.
De jaren verstreken. In de stilste krochten van de school verschanste hij zich in zijn paradijselijke, veilige wereld. Toen hij twaalf was en zich opmaakte voor het speciaal voortgezet onderwijs middels voorlichting, diende zich een keuzemenu aan die nog lang zou nagonzen in zijn hoofd. Van het magere vertrouwen dat hieruit sprak lustten de honden geen brood.
Een cynische middelvinger
Niels moest en zou een andere toekomst tegemoet treden dan hem daar werd gepresenteerd. Na een maandenlange verbeten strijd tegen het interne systeem was de heilige graal daar. Niels mocht met een kleine delegatie van klasgenoten naar een dependance van de Ambelt, de school die bij wijze van een pilot voorzag in havo-onderwijs. Een glorieus moment!
Niels heeft bewezen dat het stigma ‘autist’ je onderwijscarrière niet de das om hoeft te doen. In 2019 studeerde hij af aan ArtEZ University of the Arts in Zwolle. Hij maakte van zijn zwakte zijn sterkte.
Terugblik
“In ‘onze’ tijd was er veel ruimte gezien het geld. Dat klotste tegen de plinten rond de eeuwwisseling. Klassen bestonden uit maximaal veertien kinderen. Zij konden steevast rekenen op gelouterde, gecertificeerde beroepsidioten die wisten wat goed was voor hun leerlingen.” Aan autonomie en geïmplementeerde authenticiteit geen gebrek. “Elke docent genoot van de nodige vrijheid binnen het onderwijssysteem. Er werd geluisterd naar de juffen en meesters. Er heerste rust op de Ambelt.”
Tijden veranderen
Maar helaas, de kloof met het reguliere onderwijs moest worden gedicht. Wie hier baat bij had? Niemand die het je kon vertellen. “De invoering van het passend onderwijs was een ordinaire bezuiniging. Dit was een enorme gok voor de toekomst. De leerling noch de docent leek hier een stem in te hebben. Resultaat: een hele generatie kwetsbare kinderen werd geslachtofferd.
“Ik ben groot voorstander van de herinvoering van de ‘oude’ vorm van speciaal onderwijs, al was deze toen nog niet af”, vertelt Niels. De kleine klassen en de persoonlijke leertrajecten blijven volgens Otterman de bouwstenen. Daarnaast pleit hij voor een nieuw fenomeen: een ‘neurodivergentie-quotum’. Dat vraagt om een bepaald percentage van het personeel dat zelf kampt met een vorm van neurodivergentie, zoals bijvoorbeeld autisme. Zo win je aan de broodnodige hoeveelheid ervaringsdeskundigheid. Deze nieuwe werkwijze kent alleen maar winnaars.