“De voedselbank wordt ook wel de snelst groeiende bank van Nederland genoemd”, dit stelt Nelly Sporre, vrijwilliger bij voedselbank Zwolle. Uit onderzoek van CBS blijkt dat in Nederland in 2019 ruim één miljoen mensen onder de armoedegrens leven. Ruim een kwart van deze mensen is onder de 18. De mensen die in aanraking komen met de voedselbank hebben vaak niet genoeg geld om elke dag voor eten te zorgen. Daarom zijn er, verspreid door het hele land, 171 voedselbanken die samenwerken via de overkoepelende stichting Voedselbanken Nederland. Vrijwilligers zijn onmisbaar bij het draaiende houden van de voedselbanken. Kees van Arendonk is zo’n enthousiaste vrijwilliger bij Voedselbank Lelystad: “Je hoort denk ik wel mijn enthousiasme als ik erover vertel. Het is echt gaaf om te doen en het is echt mooi werk.”
De Lelystedeling is sinds vijf jaar met pensioen en wilde toen graag iets doen voor de maatschappij. Via zijn vrouw, die al een tijd vrijwilliger was, kwam Kees terecht bij Voedselbank Lelystad. Daar is hij nu verantwoordelijk voor de voedselwerving. Hij heeft contact met boeren, bedrijven, producenten en winkels. Deze bedrijven doneren gratis het eten en het wordt gratis weer uitgedeeld. Sinds kort is Kees, vanwege een tekort aan mensen in het bestuur, ook interim voorzitter. Dit blijft hij een jaar.
“Ja weet je, je wil wat doen voor een goed doel. En als je daar dan weer mee bezig bent geweest heb je toch een voldaan gevoel. Je doet het voor de mensen, maar ook voor jezelf. Dat is ook een ideale mix. Het moet geen opoffering zijn”, zo luidt de enthousiaste toelichting van Van Arendonk over zijn rol bij de voedselbank. Ook Nelly Sporre is in Zwolle met veel enthousiasme aan het werk. Zij is vooral bezig met de voorlichting over de voedselbank, zo gaat ze vaak naar basisscholen om te vertellen over wat de voedselbank kan betekenen. “Het is heel mooi om dit te mogen doen. Ik kan echt praktisch iets voor mensen betekenen”, vertelt Nelly Sporre over haar werk bij voedselbank Zwolle.
Luister hier het volledige gesprek met Nelly Sporre, vrijwilliger bij Voedselbank Zwolle.
Alle hulp is welkom
Lelystad heeft één van de grotere voedselbanken in Nederland. Wekelijks worden er zo’n 300 ‘klanten’ geholpen. De voedselbank in Lelystad telt rond de 110 vrijwilligers die veel verschillende taken uitvoeren. Wel is er altijd behoefte aan mensen die willen helpen. “Vrijwilliger worden is heel makkelijk, je kunt je aanmelden via de website. Je komt op kennismakingsgesprek en je wordt rondgeleid in ons pand”, legt Kees uit. “Dan krijg je alvast een indruk over wat er allemaal te doen is. Sommige weten meteen welke functie ze willen vullen. Degene die het niet meteen weten proberen gewoon iets uit. Er is zoveel te doen. Denk aan inpakken, pakketten uitdelen, opruimen of zelfs karton wegbrengen, ook hebben we een vrachtwagen die vier dagen in de week rijdt. Hoe vaak en hoelang je komt helpen bepaal je zelf, zolang je met enige regelmaat kunt komen. Alle hulp is welkom.”
Er wordt normaal gesproken gewerkt met een winkelsysteem. Bij dit systeem kunnen klanten zelf, met een paar restricties, hun boodschappen uitzoeken. “Dit systeem vinden onze klanten echt heel gaaf. Er wordt al veel voor deze mensen besloten en vastgesteld, door dit systeem hebben ze het gevoel dat ze echt zelf boodschappen kunnen doen,” aldus Kees. Tijdens de coronaperiode is de voedselbank in Lelystad echter gedwongen om weer te werken met pakketten die van tevoren worden ingepakt. De Nederlandse Voedsel- en Waren Autoriteit (NVWA) heeft een speciaal document opgesteld voor voedselbanken, met richtlijnen voor de veiligheid en kwaliteit van het voedsel waar alle voedselbanken zich aan moeten houden. Veel van het voedsel waarmee de pakketten gevuld worden komt van vaste leveranciers, waar Kees van Arendonk vanuit zijn functie veel te maken mee heeft.
Naast het weer werken met pakketten heeft corona ook andere gevolgen: “Toen corona uitbrak hadden we toch wel een grote schrik, want de gemiddelde leeftijd van de vrijwilligers ligt boven de 70. En die mensen, waar ik zelf ook bij hoor, waren natuurlijk allemaal bezorgd om hun gezondheid, en zijn thuis gebleven. Maar het was hartstikke mooi om te zien dat we spontane aanmeldingen kregen van scholieren en studenten, en ook het Rode kruis heeft geholpen. Zo zijn we die tijd best goed doorgekomen.”
Maar ook acties, gehouden door de voedselbank of andere initiatieven, dragen veel bij aan de grote hoeveelheid voedsel die de voedselbank per week nodig heeft. Zo organiseert en coördineert Kees per jaar zo’n acht winkelacties. “Dit zijn best intensieve dagen. We delen als vrijwilligers voor de klapdeurtjes van de winkel flyers uit met een wensenlijstje, vaak lang houdbare producten. Klanten kunnen dan een paar extra producten meenemen en die na het afrekenen weer bij ons inleveren. Na zo’n weekend kan ik wel een boek schrijven. Ik krijg heel wisselende reacties. Sommige reageren heel leuk, of op een manier die je niet verwacht. En andere lopen je voorbij en reageren niet, ook dat respecteren we.”
Iets voor iemand betekenen
“Als je komt helpen moet je wel een overeenkomst tekenen, dit is vooral de afspraak dat je je houdt aan onze regels. Het belangrijkste is de privacy van onze klanten. Wij weten niks over hun situatie of wie zij zijn, dat is ook helemaal niet nodig”, licht Kees toe wanneer hij het heeft over de omgang met de klanten. “Je kunt niet zomaar gebruikmaken van de voedselbank. Je gaat een heel traject in, met als doel om uiteindelijk weer zelfstandig voor eten te kunnen zorgen. De meeste klanten zijn tussen de acht à negen maanden bij ons, maar we hebben ook wel klanten die we al jaren helpen.”
Achter de 300 klanten die geholpen worden in Lelystad zitten nog eens 800 mensen die het voedsel eten, en daarvan is dertig procent onder de 18. Deze mensen hebben het vaak financieel niet breed en leven onder de armoedegrens. Voor de jarige kinderen doet de voedselbank iets extra’s: “Wat echt heel leuk is om te vertellen is dat we voor de jonge kinderen iets speciaals doen als ze jarig zijn. Stichting Jarige Job zorgt voor een taart en wij vullen een doos met een klein cadeautje, slingers en ballonnen. Vaak hebben ouders te weinig geld om de verjaardagen te vieren, op deze manier hebben de kinderen toch een speciale dag”, vertelt Van Arendonk enthousiast. Ook bij de voedselbank in Zwolle is de privacy van de mensen erg belangrijk. “Het zijn normale mensen, zoals jij en ik. Die om wat voor reden dan ook in financiële problemen zijn gekomen. Veel contact hebben we niet met de mensen, dat is ook niet nodig. Wel zijn we altijd een luisterend oor als ze het nodig hebben,” legt Nelly Sporre uit.
De wintermaanden zijn voor de voedselbank erg druk. En tijdens deze feestelijke maanden is het volgens Kees extra belangrijk om even aan elkaar te denken: “Wees je er bewust van dat jij wel genoeg geld hebt voor een lekker kerstdiner. Denk eens na over wie het deze tijd van het jaar het wat minder heeft en of je wat voor diegene kan betekenen. En blijf natuurlijk doneren aan de voedselbank, dat houdt ons draaiende.”