Het is woensdag, twee dagen na de opbouw van Camp Lightning. Er is een Vehicle Checkpoint ingericht, “om grip in het gebied te krijgen”, zegt de groepscommandant. Vier militairen houden toezicht op het langsrijdende verkeer. Aan elke kant van de weg twee man, met een metalen hek naast zich. Er rijden burgers langs, maar ook acteurs. De militairen vermoeden nog niets. Een Toyota Corolla komt met harde muziek aanrijden. De drie inzittenden worden staande gehouden. “Ze matchen met het vijandbeeld wat we op dit moment hebben”, geeft de groepscommandant aan. Het voertuig wordt na legitimatie van de inzittenden en een snelle ondervraging meegenomen om verder onderzocht te worden.
Defensie oefent niet alleen in bossen. Tijdens zogeheten ‘urban operations’ bevinden ze zich ook in de meer stedelijke gebieden. Niet in het geheim, maar onder de burgers. Dat zorgt voor nieuwe situaties en uitdagingen. 150 militairen verzamelden zich maandag op Camp Lightning, een verzameling van een stuk of 20 groene boogtenten op een industrieterrein in de kop van Noord-Holland. Tien dagen lang zullen ze oefeningen uitvoeren rondom het kamp en in de dorpen. Dat gebeurt met een toenemende geweldsspiraal. Het begint rustig maar de actie zal steeds meer oplopen.
Bij het Vehicle Checkpoint moet de bestuurder alle compartimenten van de auto zelf openen terwijl de militairen letten op de gedragingen van deze persoon. “Mocht hij opeens zenuwachtig worden of ergens opvallend naar gaan kijken, dan kan dat voor ons een trigger zijn om daar nader te gaan onderzoeken”, geeft de groepscommandant aan. De bijrijders worden ondertussen gefouilleerd. De militairen inspecteren het voertuig en er worden drugs aangetroffen. De Quick Reaction Force is ingelicht en komt vanaf het kamp de verdachten ophalen om later verder ondervraagd te worden. Ondertussen worden de acteurs, want het gaat hier om een denkbeeldige situatie die wordt nagespeeld, onrustig en vijandig. Ze dagen de militairen uit en testen hoe ver ze kunnen gaan. De verdachten maken het de militairen niet makkelijk en van meewerken is geen sprake. Ze worden geboeid en de vrachtwagen van de QRF arriveert.
Twee van de drie personen worden met moeite in het voertuig geplaatst, de derde verdachte lijkt vergeten te worden, er ontstaat verwarring. “De Quick Reaction Force wordt echt zo snel mogelijk ingezet, dus wanneer zij hier ter plaatse zijn hebben zij eigenlijk geen idee wat hier gaande is. De groepscommandant van de QRF was tijdelijk niet op de hoogte dat er drie gevangenen waren, die dacht dat het er twee waren, maar dat werd snel opgelost.”
Het trainen onder bewoners gaat niet geheel vlekkeloos. Burgers zijn niet allemaal op de hoogte van de trainingen en vinden bepaalde zaken toch verdacht. Luitenant Stan volgt de vaktechnische opleiding verbindingsdienst voor officieren en hij heeft samen met de Koninklijke Militaire Academie deze oefening een half jaar lang voorbereid. De luitenant vertelt dat er vaten met zogenaamd drugsafval zijn gedumpt, en waar desondanks een papiertje op het afval aangeeft dat het ten behoeve van de trainingen is, sommige burgers het niet vertrouwen en op basis daarvan de politie hebben ingelicht. “Voor de gemeente is het ook nieuw dat er zo veel man hier aan het trainen is”, zegt de luitenant. Ze hebben betere afspraken gemaakt met de hulpdiensten zodat ze niet voor niks uit hoeven te rukken. “Op dit moment zitten we ‘out in the open’, heel veel mensen zien ons, dat is ook wat wij willen, exposure creëren. Maar dat is voor ons allemaal nieuw en daar zijn we op dit moment onze draai in aan het vinden”, aldus de luitenant.
