“Je bent of Bolsonaro of je bent Lula, er is weinig grijs tussen in” zegt Stijntje Blankendaal, oud Brazilië correspondent. Naast de enorme polarisatie in het land, wordt hij ook nog achtervolgd door corruptie beschuldigingen.
Lula is zeker niet nieuw in deze positie. In het verleden is hij al vakbondsleider geweest en van 2003 tot 2010 was hij ook al president. Volgens Stijntje blankendaal is Lula al bezig met het bouwen van een strategisch plan: “De afgelopen twee jaar dat hij op vrije voeten is, heeft hij allianties gesmeden. Eén van zijn slimste zetten is geweest om zijn vroegere tegenstander, Geraldo Alckmin, tot zijn vice-president te benoemen. Die staat dus voor een rechts-conservatiever deel van de samenleving. Maar die weet hij dus naast zich neer te zetten, zodat hij deels ook die onderhandelingen kan aangaan met allerlei verschillende partijen in het parlement.”
Dat Lula heeft vastgezeten is niet zomaar nieuws. Volgens The Guardian zijn hij en zijn partij onderdeel geweest van de zogenoemde ‘Autowasstraat’, één van de grootste corruptieschandalen van de 21e eeuw. Er moet echter wel worden gezegd dat zijn regeringsperiode het mogelijk maakte om het onderzoek naar de Autowasstraat te starten. In een ander artikel van The Guardian zegt Lula dat de beschuldigingen bedoeld waren om hem te weerhouden zich verkiesbaar te stellen. Michel Temer, politiek tegenstander van Lula en later president van Brazilië, hoefde niet voor de rechter te verschijnen, ondanks meerdere aanklachten voor corruptie en belemmering van rechtsspraak. Lula werd na ongeveer 1,5 jaar weer vrijgesrpoken. Volgens de NOS zegt het hooggrechtshof in Brazilië dat een veroordeelde pas de gevangenis in moet nadat ze alle beroepsmogelijkheden hebben uitgeput.
Vanuit het Westen wordt ook veel verwacht van Lula. Zij roepen al jaren dat er minder in de Amazone gekapt moet worden. Onder Bolsonaro, die in 2019 aantrad, is de ontbossing aanzienlijk toegenomen (zie grafiek). Maar Blankendaal is overtuigd dat het weer zal minderen zodra Lula weer terug komt. “Hij belooft dat ze echt helemaal richting nul willen. Het is natuurlijk de grote vraag of ze dat gaat lukken, maar in ieder geval zal de argrarische sector zich wel achter de oren krabben van: ‘oké, onze vetste jaren zijn nu wel voorbij’”. In een artikel van VRT nieuws gaf Lula tijdens de klimaattop in Sharm-el-Sheikh aan opnieuw “een internationale voorvechter voor klimaatactie” te worden. Hij gaf aan toezichtsorganen te willen versterken om illegale mijnbouw, houtkap en landbouw tegen te gaan. Ook gaf hij aan dat Noorwegen en Duitsland het Amazonefonds zullen heropstarten dat door Bolsonaro was stopgezet, én er komt een minister voor inheemse volkeren.
Dan is er nog de grote verdeeldheid in het land. In de jaren van Bolsonaro is het land vrijwel in tweeën gesplitst. Hoewel Bolsonaro veel heeft bijgedragen aan de polarisatie in het land, zijn volgens Carnegie Endowment de beginselen van de polarisatie veel eerder te vinden. Wat begon als ontevredenheid over stijgende bus en metro kosten, groeide uit tot een breder protest over sociale ongelijkheid. Later kwam daar nog het corruptieschandaal bij. “Onder Bolsonaro zijn er honderden, zo niet duizenden militairen op ambtenarenposten gezet waarvan je denkt: wat moeten die daar? Dus het hele ambtenaren stelsel is helemaal opgeblazen”, zegt Blankendaal. De oud correspondent hoopt dan ook dat het aankomende bewind van Lula daar weer “normale” mensen met “kennis van zaken” komen.