Iedereen heeft wel een beeld van de man. Hij barst van zelfvertrouwen, durft de leiding te nemen en verdient goed. Althans, dat is het stereotype beeld van mannen , de zogeheten ‘alpha male’. Al gauw komen mannen als Andrew Tate, Aaron Marino (Alpha M) en de No Filter Podcast aan bod. Ideeën dat mannen de kost moeten verdienen voor het gezin, altijd de eerste stap moet zetten of zijn emoties moet kunnen beheersen zijn verwachtingen die sinds jaar en dag aanwezig zijn in onze maatschappij. Om nog maar te zwijgen van de extreme misogynie die voortkomt uit de ‘manosphere’, een groep websites, blogs en podcasts die mannelijkheid, misogynie en algehele tegenstand tegen feminisme aankaarten.
Toch trekt dit enorm veel bekijks bij jonge mannen. Op zich niet gek, want veel jongeren willen zichzelf ontdekken. Maar blijkbaar trekt deze content ook veel jongens aan die onzeker zijn over hun plaats in de maatschappij. Maar dat is het hem nou net. Onzekere jongens worden in een ‘rabbithole’ van mannelijkheid gesleurd en krijgen problematische ideeën van mannelijkheid mee. Maar ja, afgezien van het feit dat er veel seksisme in de manosphere rondgaat, is het echt zo erg dat een jonge man het streven heeft om de kost te winnen voor een toekomstig gezin? Hierin ligt naar mijn idee de kern van het probleem: wanneer is masculiniteit gezond en wanneer wordt het toxisch?
The crisis of masculinity
Eén ding waar de manosphere een punt heeft is dat er een ‘crisis of masculinity’ is. Het idee dat mannelijkheid wordt aangevallen door de hedendaagse westerse maatschappij. Nou denk ik niet dat mannelijkheid wordt aangevallen, maar ik denk wel dat het duidelijk is dat veel jonge mannen niet echt weten wat ze aan moeten met hun mannelijkheid, en dat is wel een crisis te noemen. Waar vrouwen zich sinds de afgelopen eeuw hebben geëmancipeerd en zichzelf hebben losgerukt van de genderrol, zijn mannen een beetje achter gebleven. Sterker nog, volgens het CBS zijn er al 23 jaar meer vrouwen in het hoger onderwijs dan mannen. Vrouwen kunnen dus prima voor zichzelf zorgen, dus het streven naar kostwinnerschap is nogal overbodig. Je zou denken: ‘Dan overleg je toch met je partner, wie het minst verdient blijft thuis,’ maar dat ligt toch gevoeliger dan je zou denken. Er hangt nog altijd het idee dat de man de kostwinner moet zijn. Als hij dat niet is, voelt hij zich nutteloos. ‘Dat is triest’, hoor ik je denken. Ergens is dat wel waar. Maar het gevoel van overbodig zijn is vreselijk, en dat wens je niemand toe.
Ook is er ‘toxic masculinity.’ Het idee dat mannelijkheid een aantal idealen heeft die niet bepaald ideaal zijn. Maar vaak wordt dit verkeerd geïnterpreteerd als ‘man zijn is slecht’, maar dat is de schuld van de slechte benaming. In een artikel van The New York Times staat dat toxische masculiniteit een aantal gedragskenmerken heeft als: Het onderdrukken van gevoelens, zich voordoen als hard en geweld gebruiken als een meetlat voor macht. Dit is erg vereenvoudigd maar het brengt de kern van dit begrip over.
Hetzelfde artikel linkt naar een ander New York Times artikel, met als titel: Many ways to be a girl, but one way to be a boy: the new gender rules. Het gaat over een onderzoek waarin jongens en meisjes tussen de 10 en 19 jaar een enquête hebben ingevuld. Daaruit blijkt dat het grootste deel van de meisjes vindt dat seksisme een groot probleem is, maar zich wel erkend voelt. Ook zouden de meisjes zeggen dat een leider zijn een belangrijk doel in het leven is. Net iets meer dan jongens. Verderop zijn er veel quotes te vinden van meisjes die lastig worden gevallen door jongens. Ze hadden voornamelijk het idee dat ze werden geobjectificeerd en geseksualiseerd. In een ander onderzoek dat wordt besproken wordt er dieper onderzoek gedaan naar wat er omgaat in jongens. Hieruit blijkt dat toch de meeste jongens een traditioneel beeld van mannen hebben. Sterk en stoer zouden de karakteristieken zijn die het meest in de samenleving worden gewaardeerd. Driekwart geeft aan druk te voelen om op een sport te gaan. Ook geven zij aan dat ze hun boosheid moeten uiten in agressie of het maar moeten verbergen. De helft geeft aan dat ze binnen hun familie commentaar over vrouwen horen. Die jongens voelen zelf de druk om daar aan mee te doen. Een nog groter deel geeft aan dat ze hebben gehoord dat een jongen wordt bekritiseerd als hij zich ‘als een meisje gedraagt’. Het is een systeem dat zichzelf voedt, en het voedt seksisme. Waarschijnlijk zal dit onbedoeld zijn, maar dat hoeft niet zo te blijven.
Mannelijkheid vs. existentialisme
Al dit nadenken over je rol in de maatschappij en voldoen aan verwachtingen heeft mij in een rabbithole van existentialisme geleid. Het begint bij een video van Sisyphus 55, waarin hij praat over “de angst om echt te leven”. Hier raakt hij kort de manosphere aan en zegt hij dat isolatie en zelfdiscipline de ingrediënten zijn voor een goed leven, zodat iemand zichzelf kunnen actualiseren. Dit manifesteert zich in constant aan jezelf werken en het naar binnen harken van materiële dingen. Hier komt existentialisme in het spel. In het streven naar wie wij denken te moeten zijn, houden wij onszelf tegen om te zijn wie wij daadwerkelijk zijn. “Waarom zijn wij bang om echt te leven”, vraagt Sisyphus zich af. Hij beantwoordt die vraag met het volgende. “Het is dit harde inzicht dat we in ons kleine hoekje van het universum 80 jaar aan het ploeteren zijn, alleen om erachter te komen dat het allemaal minder is dan een voetnoot in de geschiedenis van de mensheid, laat staan het universum.”
Dus in principe heeft het allemaal geen zin. Maar dat is geen zinnig antwoord. Existentialisme is naar mijn mening ook geen antwoord, maar een besefmoment. Als er iets is wat ons bezig houdt, dan is dat de zin van ons leven. Dus het is belangrijk dat je weet wat je doet en waarom je het doet. Waarom zou je constant aan jezelf werken en constant meer moeten willen? Dat is niet vol te houden. Traditionele mannelijkheid past niet meer in de huidige maatschappij. Ons idee van mannelijkheid moet worden hervormd. Veel ideeën zijn schadelijk voor mannen, maar ook voor de mensen om hun heen. Maak het normaal voor mannen om hun gevoelens te delen en maak het normaal voor mannen om een ander pad te kiezen dan als normaal wordt gezien.
