Famke Schirm
19 januari 2024. Het is een koude winternacht en Annemieke Hart kan niet slapen. Ze heeft griep en is flink aan het hoesten. In een poging haar hoest te verlichten, neemt ze een slok hoestdrank. Haar maag keert zich om. Kotsmisselijk van het drankje haast Annemieke zich richting het toilet, maar op de overloop gaat het mis. Ze valt flauw en komt met haar hoofd tegen de deurpost aan.
Annemieke wordt pas weer wakker als ze in de armen van haar man ligt. Gelijk merkt ze dat er iets flink mis is: ‘’Zijn armen lagen op mijn buik en benen, maar ik voelde ze niet.’’
Sportief, creatief en altijd in voor nieuwe ervaringen. Drie dagen voor het ongeluk staat Annemieke nog met haar vriendinnen in de Oostenrijkse bergen: ‘’Daar is het spannend of je aan het einde van de piste komt, maar je verwacht natuurlijk nooit dat zo’n ongeluk in je eigen huis gebeurt.’’
Beeld: Annemieke Hart
Al snel wordt het duidelijk dat het om een hoge dwarslaesie gaat. Het is nog erg spannend of Annemieke ooit nog zelfstandig zal kunnen ademen of het überhaupt zal overleven. Toch blijft ze vertrouwen hebben: “Ik weet niet wat het was, maar ik had de eerste paar weken echt zo’n ongelofelijke power. Ik wist dat iedereen zich heel erg zorgen maakte, dus toen ik tijdens de periode dat ik aan de beademing lag een computer kreeg die ik met mijn ogen kon besturen, was het eerste wat ik schreef: ‘ik heb vertrouwen in de toekomst.’ Dat had ik ook.’’
Waar kwam dat vertrouwen vandaan?
‘’Echt door de universele liefde en verbinding die ik heb gevoeld. De hele kamer van de IC lag vol met kaarten, ik heb zoveel lieve appjes gehad, echt iedereen leefde mee. Ik was in september begonnen met de opleiding spiritualiteit en zingeving en daar had ik net een module gehad over dat alles met elkaar verbonden is. Nu merkte ik aan den lijve dat alles en iedereen met elkaar verbonden is en hoeveel kracht dat geeft. Dat maakte dat ik het ook echt kon dragen.’’
Beeld: Annemieke Hart
Liefde en verbinding
Voor het ongeluk houdt Annemieke zich ook al veel bezig met liefde en verbinding. Bij haar werk bij het Studie Support Centrum van Windesheim denkt ze vaak na over het mentaal welzijn van jongeren. ‘’Ik merk heel erg dat we in de maatschappij zo erg bezig zijn met maakbaarheid en dat alles maar goed en leuk moet zijn. We leren helemaal niet dat er ook pijn bij hoort. Iedereen wil weg van de pijn, maar dat is niet het leven. Het gaat om liefde en om verbinding. Je kan zoveel steun hebben aan elkaar.’’
Wanneer Mette, de dochter van Annemieke, een kus op haar moeders wang geeft, schieten de tranen in Annemiekes ogen: ‘’Ik ben zo trots op hoe mijn man en kinderen hier allemaal mee omgaan en hoeveel steun en liefde ze mij geven.’’
De betekenis in het leven
Tijdens haar nieuwe opleiding leert Annemieke al hoe belangrijk het is betekenis in het leven te vinden. Als ze op een nacht wakker wordt op de intensive care, ondervindt zij die betekenis. Ze beseft dat wat ze altijd zo belangrijk vond, nu volop kan doen, namelijk nieuwe ervaringen opdoen: ‘’Ik bedacht dat mijn betekenis van het leven naast liefde en verbinding ook zit in groei, ontwikkeling en leren. Nu ik verlamd ben is alles een nieuwe ervaring en moet ik heel veel nieuwe dingen leren. Deze gedachte geeft mij veel kracht als ik het moeilijk heb.’’
Niet altijd makkelijk
Wanneer Annemieke vanuit het ziekenhuis wordt overgebracht naar een revalidatiecentrum, dringt de werkelijkheid in alle hardheid tot haar door. Tot dan is ze gedragen door alle adrenaline, liefde en kracht: “Sinds ik in de Hoogstraat ben, ben ik dat een beetje kwijtgeraakt. Je krijgt wat meer een soort realisatie, omdat je dingen gaat doen die bij het normale leven horen. Alles is erg confronterend en moeilijk’’, vertelt Annemieke, zittend in haar elektrische rolstoel in haar tuin. Het zonlicht schijnt op kleurige mozaïekbeeldjes die aan de schutting hangen: ‘’Je wilt natuurlijk naar huis, maar thuis zijn is ook erg confronterend. Ik maakte bijvoorbeeld graag mozaïekbeeldjes, maar dat kan ik nu niet meer.” Annemieke benadrukt hoe moeilijk ze het vindt dat ze veel dingen niet meer zelf kan doen: ”Wat ik echt een van de deprimerende dingen vind, is dat ik mij zo gesloten voel in mijn lichaam. Ik ben zo ontzettend afhankelijk van alles en iedereen. Ik kan bijvoorbeeld niet even wat te eten pakken voor mijzelf. Dat is echt verschrikkelijk.”
Wanneer ik Annemieke vraag wat ze het meeste mist, schieten de tranen in haar ogen: ‘’Dat ik mijn kinderen en man geen knuffel meer kan geven, dat vind ik echt verschrikkelijk.’’ Haar blik valt op haar dochter, die op dat moment in deuropening van de tuin mee staat te luisteren. Met een zachte en troostende blik kijken ze elkaar aan, de liefde en verbinding tussen hen is voelbaar. Mette komt dichterbij en geeft haar een knuffel. Snel verschijnt er een zachte glimlach door de tranen heen: ‘’Maar, wat wel bijzonder is, is dat ik hen vroeger altijd knuffelde, en nu knuffelen zij mij. Dat is gewoon fantastisch.’’
‘’Er zijn ook veel momenten waar het mij soms even niet lukt om iets moois uit zoiets moeilijks te halen hoor’’, vertelt Annemieke eerlijk. ”Ik heb ook vaak dat ik het echt even niet meer weet en alleen maar frustratie, machteloosheid en verdriet voel. Soms zijn er dagen dat het gewoon niet lukt. Het is zo makkelijk om te zeggen dat alles kut is en zo blijft, en ik heb ook best vaak periodes waarin ik dat alleen maar kan denken hoor, maar dan kom je nooit verder. Het blijft kut, maar we willen wel verder.” Een voorzichtige glimlach glijdt over haar gezicht terwijl ze mij recht aankijkt.
Wat helpt jou om verder te blijven gaan?
‘’Ik heb een hele mooie podcast geluisterd, die ging ook over rouw en verlies. Ze vertelden daar dat rouwen eigenlijk gewoon leren is. Iedereen heeft een soort Google Maps in zijn hoofd. Wat is je pad in het leven? Welke wegen moet je bewandelen? Welke doelen heb je in het leven en hoe kom je daar? Als je rouwt of iets verliest kun je je eigenlijk de hele kaart wegflikkeren en moet je een volledig nieuwe update maken. De enige manier hoe je dat doet, is door ervaringen op te doen. Als je pad doodloopt, moet je dus een ander pad volgen. Die metafoor helpt mij heel erg om dingen aan te blijven gaan en te blijven proberen, omdat ik dan denk, oké, het is niet leuk of ik loop ergens tegenaan, maar dat heb ik nodig om te weten welke kant ik wel op moet. Dat betekent natuurlijk niet dat ik niet verdrietig ben over de situatie, maar het helpt me wel om te weten of iets mijn weg is.’’
Crowdfunding
Met het idee een nieuwe fase van hun leven in te gaan, verhuisden Annemieke en haar man Maarten een aantal maanden voor het ongeluk geleden naar het bruisende Zwolle: “We wilden samen genieten van de vele culturele en sociale mogelijkheden die deze stad biedt’’, vertelt ze. De zon schijnt fel op de donkerblauwe kozijnen van het nieuwe huis. Het ligt in een rustige buurt in het zuiden van Zwolle. Een fijne plek om met zijn tweeën een nieuw hoofdstuk in te gaan. Maar ondanks de mooie vooruitzichten, blijkt het dagelijkse leven in hun nieuwe huis enkele onverwachte uitdagingen met zich mee te brengen: ‘’Ik kan niet zoveel thuis, omdat het best wel krap is met de rolstoel. Dat maakt alles ook best lastig. Je bent wel thuis, maar je zit daar stil en dan denk je: wat nu?’’ Naar binnen kijkend begrijp ik wat Annemieke bedoelt. Hoewel het huis er gezellig en warm uitziet, zie ik dat er met een grote rolstoel weinig beweegruimte overblijft. ‘’We zijn kleiner gaan wonen, omdat we dachten: we zijn toch nog maar met zijn tweetjes. Beide kinderen wonen inmiddels op zichzelf, maar destijds wist ik natuurlijk nog niet dat ik de ruimte met deze rolstoel juist nodig heb.’’
Om haar beweegruimte te kunnen vergroten, wil Annemieke graag een uitbouw aan haar huis toevoegen: ‘’Ik wil alles uit mijn leven kunnen halen, eropuit gaan, ervaringen op kunnen doen en niet alleen maar stilzitten in mijn huis. Ik krijg alleen niet alle aanpassingen die ik hiervoor nodig heb vergoed’’, vertelt ze. Om alsnog aan het benodigde geld te komen, is Annemieke een crowdfunding gestart.
‘’Heb je de blauwe bus gezien voor het huis? Die hebben wij vorige week opgehaald’’, vertelt ze enthousiast terwijl ze vanuit de tuin door het huis naar de bus kijkt. ‘’Door deze bus kunnen wij met het gezin er op uit. We zijn bijvoorbeeld al lekker naar het bos gegaan met zijn allen. Ik ben zo blij dat dit door de steun van de crowdfunding mogelijk is. Ik ben nu niet meer beperkt in het thuiszitten. Dat is gewoon geweldig.’’
Het hoeft niet allemaal zo positief
‘’Wat ik merk, is dat veel mensen denken dat je in een moeilijke tijd altijd maar positief moet zijn. Daar ben ik het helemaal niet mee eens’’, zegt Annemieke stellig. Tijdens haar doordeweekse dagen in het revalidatiecentrum, merkt ze op dat veel lotgenoten het idee hebben dat een optimistische mindset van belang is: ‘’Toen een meisje vertelde dat je nooit verder komt zonder een goede mindset, werd ik gewoon boos. Als mijn zenuwen niet terugkomen, dan kan ik zo’n goede mindset hebben, maar dan kom ik niet verder. Dan klinkt het alsof je niet verder komt, omdat je een slechte mindset hebt. Dat is gewoon niet waar. Soms heb je gewoon vette pech. Durf eerlijk naar jezelf te zijn.’’
In haar werk bij het Studie Support Centrum zag Annemieke ook dat studenten moeite hebben eerlijk te zijn naar hun gevoel: ‘’Ik merk dat veel studenten bang zijn voor emoties en tranen. Dat als ze het moeilijk hebben ze vaak in hun eentje strijden.’’
Wat zou je tegen deze studenten willen zeggen?
‘’Wees eerlijk naar jezelf en je gevoel. Durf jezelf en anderen te laten raken. Er is niks mooiers dan emoties en tranen. Natuurlijk kan je je dan soms even intens verdrietig voelen en dat is niet per se leuk, maar als je dat samen deelt, is het zoveel draaglijker. Dan voel je je zo van hart tot hart met elkaar verbonden. Dat is gewoon een prachtig iets. Sta stil bij de moeilijke momenten, maar koester ook waar je dankbaar voor bent. In de maatschappij zijn we zo gewend dat alles beter, mooier en sneller moet, maar ik denk, nee. Sta stil. Sta stil bij wat je meemaakt, wat je voelt, wat je denkt. Kijk eens om je heen wat er is. Wat er is, is al zo mooi. Ik denk dat mensen dat vaak vergeten.’’
Als ik afscheid van Annemieke neem, laat Maarten mij uit. “Ik kan je zelf helaas niet uitlaten’’, vertelt ze mij terwijl ik opsta van de tuinbank. Ze zit tegenover mij in haar rolstoel. We glimlachen naar elkaar terwijl ik haar bedank voor het fijne gesprek. Wanneer ik weer op mijn fiets stap en gewoon wegfiets schiet even door me heen dat dit tot een paar maanden geleden ook voor Annemieke gewoon was. Een ding weet ik zeker, zeg ik tegen mezelf: De kracht en levenslessen die ik uit dit gesprek heb gehaald, zal ik niet snel vergeten.
Wat maakt jou jou?
”Als ik het in een paar zinnen zou moeten omschrijven, dan hoor ik vaak dat ik enthousiast, energiek en betrokken ben bij collega’s en studenten. Ik ga uitdagingen niet uit de weg; ik kijk het monster in de bek. Ontwikkeling en groei zijn belangrijk voor me, in zowel goede als moeilijke situaties. Verbinding is ook essentieel. Ik zoek altijd naar de connectie met anderen en binnen mezelf. Het gaat om de balans tussen voelen, willen, denken en handelen. Ik probeer meerdere perspectieven te zien en te begrijpen waarom mensen doen wat ze doen.
Ik geloof in de kracht van elk mens, in ons aangeboren aanpassingsvermogen. Veel mensen zeggen dat ze niet zouden kunnen wat ik doe, maar ik denk dat iedereen sterker is dan hij of zij denkt. Soms is er een crisis nodig om iets te leren. Ik zie deze situatie als een nieuwe uitdaging, een kans om te groeien en te leren. Dat perspectief helpt me om door te gaan.”
