Olivia BrinksCannabis is een veelgebruikt middel in Nederland. Zo blijkt uit onderzoek, uitgevoerd door het Trimbos-instituut, dat in 2022 meer dan een miljoen mensen cannabis hebben gebruikt. Desondanks blijft het kopen van cannabis een grijs gebied en brengt het leveren ervan veel criminaliteit met zich mee. Een vraagstuk waar de politiek al jaren een oplossing voor probeert te vinden. 2024 moet het jaar zijn waarin dit gerealiseerd zal worden. ‘’Het legaliseren van cannabis is een goede stap’’, aldus Kaj Hollemans expert op het gebied van wet- en regelgeving en beleid rond onder andere cannabis en drugs.
Op 15 december 2023 is het experiment gesloten coffeeshopketen, kort gezegd het wiet-experiment, van start gegaan. Een experiment van de overheid waarbij wordt nagegaan of het huidige gedoogbeleid van cannabis anders kan worden ingericht. Het doel van het experiment is om te onderzoeken of het mogelijk is legale inkoop en verkoop en levering van cannabis mogelijk te maken. Hierbij wordt onderzoek gedaan naar de effecten die dit heeft op de openbare orde en de volksgezondheid. Daarnaast wordt ook onderzocht of het op deze manier mogelijk is om kwaliteit goed gecontroleerde cannabis te maken. Voor het experiment zijn in eerste instantie twee telers aangesteld. Zij zijn door middel van een selectieprocedure uitgekozen en zullen de legale wiet telen en leveren aan de deelnemende coffeeshops.
Het experiment bestaat uit vijf fasen. Het is de bedoeling dat de verschillende fasen voor een geleidelijke overgang zorgen van de huidige situatie naar de experimentele situatie en andersom. De coffeeshops in de deelnemende gemeenten verkopen tijdens het experiment op kwaliteit gecontroleerde cannabis. Dit zal in eerste instantie gebeuren door coffeeshops uit Breda en Tilburg. In de aanloopfase mogen deze coffeeshops ook nog gedeeltelijk gedoogde wiet verkopen. Eind 2020 zijn er tien telers door middel van een loting geselecteerd. Het experiment werd alleen uitgesteld. Dit omdat er problemen waren met het verkrijgen van vergunningen van de gemeenten waar de telers willen telen. Ook waren er problemen met het openen van bankrekeningen. In eerste instantie zou het experiment worden gestart met drie telers. Eén teler bleek echter niet op tijd klaar te zijn.
Gedoogbeleid
De overheid heeft al jaren gedoogd dat cannabis aan consumenten wordt verkocht. Coffeeshops kunnen daarom onder strenge voorwaarden hun hasj en cannabis verkopen in Nederland zonder strafrechtelijk te worden vervolgd. De productie en levering van cannabis zijn echter niet gedoogd. Dit betekent dat je hier wel strafrechtelijk voor vervolgd zou kunnen worden. Het gedoogbeleid is in de jaren 70 ingevoerd om zo de scheiding tussen softdrugs en harddrugs op de markt duidelijk te maken. Deze scheiding heeft echter problemen opgeleverd die verholpen moeten worden. Deze problemen liggen op het gebied van openbare orde, volksgezondheid en criminaliteit.
Uitstel experiment
Het experiment werd al vastgelegd in het regeerakkoord van 17-2021. Hierin werd afgesproken om het experiment kleinschalig uit te voeren met tien meewerkende gemeenten. In het coalitieakkoord van 2021-2025 is weergegeven dat het experiment met een elfde stad wordt uitgebreid. Vier jaar na het regeerakkoord is de wet in werking getreden. Volgens Kaj Hollemans, expert op het gebied van wet- en regelgeving en beleid rond onder andere cannabis en drugs, heeft het starten van dit experiment te lang geduurd. ‘’Ik snap best dat het niet met een half jaar geregeld kan zijn, maar vijf jaar is echt te lang’’, aldus Hollemans. Volgens hem heeft het uitstel van het experiment onder andere te maken gehad met de vorige minister van Justitie en Veiligheid, Grapperhaus. ‘’Hij was geen voorstander van het experiment. Pas toen Kuipers zijn rol overnam werd het doorgezet.’’
Regelgeving
Tijdens de uitvoering van het experiment geldt de nieuwe experimenteerwet en regelgeving. De minister van Justitie en Veiligheid en de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport worden tijdens het experiment geadviseerd door twee commissies. Daarnaast houdt de NVWA, Nederlandse Voedsel-en Warenautoriteit, tijdens het experiment toezicht op de kwaliteit van de drugs en of de geselecteerde telers zich aan de regels houden. Zo moet er op de verpakkingen van de middelen de juiste hoeveelheden THC en CBD worden vermeld en moet er een gezondheidswaarschuwing op de verpakkingen komen te staan. Daarnaast houdt de NVWA toezicht op het afficheringsverbod. Dit houdt in dat telers geen reclame mogen maken voor hun producten.
Twijfels
Sommige gebruikers hebben door de, gedeeltelijke, legalisering angst voor een beperkt aanbod. Dit omdat er in eerste instantie maar twee telers gaan leveren. ‘’Ik ben bang dat er minder gefocust wordt op de kwaliteit en meer op de massale inkoop van de wiet’’, aldus Yoran, een tweeëntwintig jarige man die regelmatig wiet rookt. ‘’Als dat het geval is zal de wiet op een gegeven moment weer illegaal worden ingekocht en verkocht.’’ Hollemans vraagt zich daarnaast af waarom het experiment eigenlijk plaatsvindt. ‘’Ik ben blij met het experiment, maar waarom legaliseren we het niet gelijk. We hebben als land de kennis en infrastructuur om dit te doen.’’ Volgens hem vertraagt het experiment het veranderen van de wetgeving.
Indien de aanloopfase goed verloopt willen de ministers na zes maanden het experiment verbreden. Dit door aan alle deelnemende gemeenten te gaan leveren. Het is wel de vraag of alle tien telers dat op tijd zullen redden. Sommige telers zijn nog niet eens begonnen met de start van de bouw van de teeltlocatie.
