Jackie Vedder
Elisabeth Wiersma (22), roepnaam Bep, is op 25 augustus 1922 geboren in Zwolle. Tijdens de Tweede Wereldoorlog heeft ze veel gedaan voor het Nederlandse verzet. Op 5 mei vieren we dat we in Nederland in vrijheid kunnen leven, iets waar Elisabeth voor gestreden heeft. Dit is haar verhaal.
Na de mavo haalde ze in 1941 haar onderwijsbevoegdheid aan de hervormde kweekschool (pabo) Comenius. Na het behalen van haar diploma verhuisde haar familie naar Breda, omdat haar vader promotie kon maken binnen de Nederlandse Spoorwegen. Voor Elisabeth was het lastig om als protestantse lerares een baan te vinden in het katholieke Breda. Om die reden kreeg ze via haar vader een baantje bij de NS.
Op verzoek van haar vriendin en verzetsstrijdster Leonie van Overgoor sloot ze zich in 1942 aan bij de inlichtingendienst Wim. Dienst Wim was een onafhankelijk Nederlands spionagenetwerk van verschillende verzetsgroepen.
Naast haar reguliere werk bij de NS zette Bep zich in voor het verzet door berichten van Duitse troepenbewegingen en transporten door te geven. Dat deed ze door plattegronden te maken van de Bredase (spoor)wegen. Via de Belgische verzetsgroep ‘Myra Guise’ werden de plattegronden en andere berichten doorgegeven aan het Engelse leger. In de lente van 1943 vertrok Elisabeth uit Breda vanwege dreiging van verraad. Ze verhuisde naar Sleen, in Drenthe. Daar begon ze een nieuwe baan als lerares op een lagere school.
Dienst Wim is uiteindelijk in juli 1943 opgerold. Op 25 oktober 1943 werd Elisabeth voor de klas gearresteerd door twee mannen van de Duitse Sicherheitsdienst (SD). Voordat ze de klas verliet, zei ze: ‘Kinderen, ik ga nu weg. Misschien kom ik terug, maar dat weet ik niet zeker.’
‘Kinderen, ik ga nu weg. Misschien kom ik terug, maar dat weet ik niet zeker.’
Ze kwam niet terug. Samen met de hele groep verzetsgenoten werd ze opgesloten in kamp Haaren, in Breda. Ze schreven veel met het thuisfront; vaak zeiden ze dat ze het goed hadden. Op 20 juni 1944 startte het ‘Proces Wim’ in Kamp Haaren. Drie dagen later volgde de uitspraak. 45 leden van Dienst Wim werden ter dood veroordeeld, waaronder Elisabeth en Leonie. Op Dolle Dinsdag (5 september 1944) werd Elisabeth vervoerd naar kamp Vught, en daarna naar het beruchte vrouwenconcentratiekamp Ravensbrück.
Ravensbrück was een concentratiekamp voor vrouwen. De vrouwen werden gebruikt als dwangarbeiders. Ze moesten iedere dag om vier uur ’s ochtends opstaan om vervolgens twaalf uur te werken, behalve op zondag. Vrouwen die te zwak waren om te werken, werden gedood of gebruikt voor medische experimenten. In Elisabeths documenten staat dat ze in het kamp te weinig voeding en kleding kreeg. Ook kreeg ze geen medische verzorging, wat ervoor zorgde dat ze erg ziek werd.
Elisabeth is op 16 januari 1945 gestorven in Ravensbrück aan de paratyfus, een darminfectie die wordt overgedragen door het eten of drinken van met deze ziekte besmet voedsel of water. Ze was 22 jaar oud. Ze is ter plaatse in het kamp gecremeerd.
Na haar dood werden diverse onderscheidingen aan Elisabeth toegekend. Zo is er bijvoorbeeld de Bep Wiersmastraat gelegen in Schellerhoek, een wijk met straten vernoemd naar bekende Zwolse vrouwen. Op haar oude school, de christelijke pabo, werd een herinneringsteken voor deze dappere leerlinge geplaatst. Deze pabo is sindsdien opgegaan in Hogeschool Windesheim. Het monument bevindt zich tegenwoordig daar.
