Hoe ‘Lezen voor de lijst’ mijn passie voor het lezen onderdrukte  

Het begon al op jonge leeftijd, mijn liefde voor het lezen. ‘s Avonds, voor het slapengaan, mezelf volledig onderdompelen in een andere wereld, als een kort bezoek aan een magische oase voordat je weer terugkeert naar de realiteit. Toen ik twaalf jaar oud was, leek dat magische gevoel plotseling te verdwijnen. De betoverende werelden waarin ik me zo graag verloor, vervaagden in het licht, of misschien moet ik zeggen de schaduw, van de middelbare school. 

Daar stond ik dan als twaalf jarig meisje, met in mijn hand een lijst die mijn literaire horizon zou moeten verbreden. De lijst die mijn geest zou moeten verrijken. Voor mij voelde het echter als een opgedwongen last die mijn liefde voor het lezen liet verdoezelen. 

Mijn hele middelbareschoolcarrière beschouwde ik lezen als iets vervelends. Niet omdat ik lezen vervelend vond, wel doordat wat ik altijd zo leuk vond aan lezen, er niet meer toe deed. Ik kon niet meer zelf kiezen in welke wereld ik me terug wilde trekken en hoelang ik daar zou willen blijven. Telkens als ik een poging deed, werd mij verteld dat de werelden waarin ik wilde wegdommelen, niet belangrijk genoeg waren. Want ja, alleen Nederlandse literaire meesterwerken deden ertoe.  

Mijn literatuurlessen heb ik dan ook met voorovergebogen hoofd uitgezeten. Ik wist dat mijn liefde voor het lezen diep in mijn hart nog steeds bestond, maar ik kon deze liefde niet meer aanraken met waar mijn hart om vroeg: boeken afkomstig uit andere culturen, etniciteiten en achtergronden van schrijvers die andere visies op de wereld hebben dan het overgrote percentage blanke mannen die de aan mij opgedrongen lijst domineerden. Ik wilde ook de tijd kunnen nemen voor een boek. Het even weg kunnen leggen, na kunnen denken over een verhaal.   

Ik begrijp dat de Nederlandse literatuur belangrijk is en elke leerling in Nederland hier wat van zou moeten lezen. De Nederlandse literatuur is essentieel voor onze nationale identiteit en kent absoluut talloze mooie boeken. Het lijkt alleen of scholen ziende blind zijn en lenzen dragen die alleen maar de Nederlandse literatuur zichtbaar maken. Zien scholen door alle wazigheid dan niet in dat lezen, al helemaal voor pubers die een hekel hebben aan verplichtingen, pas echt interessant wordt als je soms ook helemaal zelf mag kiezen wat je leest?   

Krantenkolommen gonzen al maanden van verontrustende berichten over het afnemende leesplezier onder leerlingen. Is het niet hoog tijd om een nieuwe koers te varen, waarbij we kinderen de vrijheid geven om hun eigen literaire ontdekkingsreis te maken? Moeten we niet afstappen van het ouderwetse idee om hen verplicht middeleeuwse- en literaire klassiekers voor te schotelen en in plaats daarvan de deur openen naar boeken die echt hun interesse wekken?  

Ik weet in ieder geval zeker dat mijn liefde voor lezen tijdens mijn zes jaar op de middelbare school niet in de doofpot zou zijn gestopt als er meer vrijheid was geweest. Zelf heb ik mijn laatste literatuurles dan ook als opluchting ervaren. Het verstikkende gevoel van een boek willen lezen, maar deze niet mogen gebruiken heeft er bij mij en vele klasgenoten voor gezorgd dat ik niet meer las. Mijn hart voor het lezen vond ik gelukkig gelijk terug toen ik naar de boekenwinkel kon lopen zonder een lijst aan verplichtingen in mijn hand te houden. Eindelijk kon ik me weer terugtrekken in de oude vertrouwde betoverende wereld.